به گزارش خبرگزاری حوزه از سمنان، سخن گفتن در مورد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها آسان نیست، چون حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دریای بیساحل هستند و ذهنِ ما کیلِ محدودی است، آبِ دریا را نمیشود با کِیل وزن کرد اما به مقداری که خدای متعال مطلب را برای فهم بشر تنزّل داده است چند نکتهای را خدمت عزیزانِ ما، مشتریانِ انسانِ کامل و کمالِ انسان تقدیم میداریم. در همین راستا خبرنگار خبرگزاری حوزه در سمنان به سراغ مریم طنانی، همکار فرهنگی مدرسه علمیه عصمتیه سمنان و استاد حوزه رفته و به گفتوگو پرداخته است که در ادامه آن را میخوانید:
از نظر شما چه درسهایی از زندگی و شهادت حضرت زهرا (س) برای نسلهای امروز قابل استفاده است و چگونه میتواند بر رفتار اجتماعی تأثیر بگذارد؟
بهنظر من، زندگی و شهادت حضرت زهرا (س) مجموعهای از درسهای مهم اخلاقی، انسانی و اجتماعی را در اختیار نسل امروز قرار میدهد. مهمترین نکتهای که از سیره ایشان میتوان آموخت، حقطلبی و عدالتخواهی است. حضرت زهرا (س) در شرایط بسیار پیچیده پس از رحلت پیامبر (ص)، با وجود فشارهای سیاسی، از حقیقت و عدالت دست نکشیدند و این برای جوان امروز یک پیام روشن دارد: اینکه در برابر ناحق سکوت نکند و پیگیر حقوق خود و جامعهاش باشد، البته با روش اخلاقی و منطقی.
نکته دوم، عقلانیت در رفتار اجتماعی است. حضرت زهرا (س) در خطبه فدکیه نشان دادند که حتی در سختترین وضعیتها باید با استدلال، گفتوگو و تکیه بر منطق عمل کرد. این الگو برای جامعه امروز اهمیت زیادی دارد، چون ما نیازمند نقشآفرینی آگاهانه و گفتوگوی سازنده هستیم، نه رفتارهای هیجانی.
درس دیگر، جایگاه فعال زنان در جامعه است. حضرت زهرا (س) در عین حفظ عفاف، در مسائل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نقش بسیار مؤثری داشتند. این نشان میدهد که زن مسلمان میتواند هم وقار و ارزشهای دینی خود را حفظ کند و هم در جامعه تأثیرگذار باشد. این برای دختران و زنان امروز الهامبخش است.
از سوی دیگر، سبک زندگی ساده و اخلاقمدار حضرت زهرا (س) برای نسل امروز که در معرض مصرفگرایی قرار دارد، میتواند الگوی سلامت روحی و معنوی باشد. ایشان با سادهزیستی، مهربانی و روحیه کمک به دیگران نشان دادند که آرامش در اخلاق و معنویت است، نه در تجمل.
و در نهایت، اهمیت خانواده و تربیت نسل یکی از پیامهای بزرگ زندگی ایشان است. تربیت شخصیتهایی مثل امام حسن (ع)، امام حسین (ع) و حضرت زینب (س) نشان میدهد که آینده جامعه از خانواده شروع میشود. این برای جوانان و والدین امروز بسیار قابل تأمل است.
فاطمیه چگونه میتواند به تقویت وحدت و همبستگی در جامعههای اسلامی کمک کند و چه فرهنگی را به جوانان امروزی منتقل میکند؟
ایام فاطمیه از این جهت میتواند به تقویت وحدت و همبستگی در جامعههای اسلامی کمک کند که شخصیت حضرت زهرا (س) برای همه مسلمانان صرفنظر از مذاهب مختلف محل احترام و تکریم است. پرداختن به سیره و فضایل ایشان، فضایی مشترک برای گفتوگو، همدلی و توجه به نقاط وحدتآفرین در امت اسلامی ایجاد میکند. تمرکز بر ارزشهایی چون عدالت، صداقت، معنویت و دفاع از حق که در رفتار و شخصیت حضرت زهرا (س) بهروشنی دیده میشود میتواند پیوندهای اجتماعی را تقویت کرده و به کاهش تنشها و سوءتفاهمها میان مسلمانان کمک نماید.
از سوی دیگر، فاطمیه، فرهنگی را به نسل جوان منتقل میکند که بر روحیه مسئولیتپذیری، آگاهی اجتماعی و پایبندی به اصول اخلاقی استوار است. جوانان در این ایام با الگویی مواجه میشوند که هم در عرصه خانواده و هم در سطح جامعه بر پاکی، شجاعت، تکریم انسانها و دفاع شجاعانه از حقیقت تأکید دارد. این شناخت میتواند آنان را به مشارکت سازندهتر در امور اجتماعی، حساسیت نسبت به عدالت و تقویت هویت دینی و اخلاقی ترغیب کند.
بهطور کلی، فاطمیه با معرفی جایگاه والای حضرت زهرا (س) و بازخوانی سیره عملی ایشان، زمینهای فراهم میکند تا نسل امروز با ارزشهای عمیق دینی آشنا شود و جامعه اسلامی در مسیر انسجام، همدلی و پیشرفت اخلاقی گام بردارد.
آیینها و مراسم فاطمیه در جوامع مختلف اسلامی چگونه برگزار میشود و چه تأثیری بر فرهنگ و هویت مسلمانان دارد؟
ایام فاطمیه در جوامع مختلف اسلامی، تنها مجموعهای از مراسم سوگواری نیست، بلکه بهمنزله فصل تأمل، بازاندیشی و بازگشت به ریشههای هویتی امت اسلامی شناخته میشود. در این ایام مسلمانان با برگزاری مجالس عزاداری، محافل سخنرانی، قرائت خطبه فدکیه و بیان فضایل و مصائب حضرت زهرا (س)، تلاش میکنند یاد و پیام آن بانوی بزرگ را در تار و پود فرهنگ دینی زنده نگه دارند.
در بسیاری از کشورها، این مراسم شکلهای متفاوتی به خود میگیرد؛ از گردهماییهای معنوی در مساجد و حسینیهها گرفته تا آیینهای نمادین، دسته های عزاداری، نشستهای علمی، محافل شعر آیینی و برنامههای ویژه بانوان. حتی در برخی مناطق، فاطمیه با جلوههایی از خدمت اجتماعی همراه است؛ کمک به نیازمندان، اطعام عزاداران و فعالیتهای خیرخواهانه که هم رنگ و بوی مادریِ فاطمی دارد و هم بعد اجتماعی این ایام را برجستهتر میسازد.
اما اهمیت فاطمیه تنها در «برگزاری مراسم» نیست؛ تأثیر عمیق و پایدار آن در شکلدهی به فرهنگ و هویت مسلمانان است. فاطمیه فرصتی است تا جامعه بار دیگر به ارزشهایی که حضرت زهرا (س) برای آنها ایستاد بازگردد؛ ارزشهایی چون عدالتخواهی، پاسداشت حقیقت، پایبندی به فضیلت، پاکدامنی، دفاع شجاعانه از حق و ایثار در راه خدا. این مفاهیم، در قالب سخنرانیها، اشعار آیینی، روایتها و تحلیلهای تاریخی، به نسلها منتقل میشود و عملاً بخشی از حافظه جمعی مسلمانان را میسازد.
برای جوانان، فاطمیه یک کلاس درس زنده است. آنان در این ایام با الگویی مواجه میشوند که در عین اوج معنویت و پاکی، در عرصه اجتماعی نیز فعال، آگاه و اثرگذار بوده است. آشنایی با چنین الگویی میتواند نسل جوان را نسبت به هویت دینی خود آگاهتر کند، فهم تاریخیشان را عمیقتر سازد و آنان را به مسئولیتپذیری در مقابل جامعه ترغیب نماید. جوانان درمییابند که دین تنها مجموعهای از احساسات نیست، بلکه راهی است که بر عقل، اخلاق، شجاعت و تعهد بنا شده است.
در نهایت، میتوان گفت فاطمیه با همه جلوههای معنوی و فرهنگیاش، نقطه پیوندی میان مسلمانان است؛ پیوندی که بر اساس محبت، احترام و معرفت نسبت به دخت گرامی پیامبر شکل میگیرد. این ایام، علاوه بر احیای یاد حضرت زهرا (س)، روح همبستگی، همدلی و استمرارِ هویت دینی را در جامعه تقویت میکند و همچون نوری لطیف، نسلها را به سوی ارزشهای ناب اسلامی هدایت مینماید.
گفتگو: فاطمه رحیم زاده
انتهای پیام/
نظر شما