به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه» کتاب فلسفه نظری تاريخ (مفاهيم و نظريه ها) اثر علمی مجيد كافي درگروه علمی، تاریخ، سیره و تراجم است که در هفدهمین همایش کتاب سال حوزه به عنوان اثربرگزیده انتخاب شد.
این نوشته، در آغاز با ارائه و بررسی تعریف های گوناگون مورخان و فیلسوفان از تاریخ، به دو معنای آن اشاره کرده است: یک. رویدادها، پدیده ها و وقایعی که در گذشته اتفاق افتاده و بر نگرشها، بینش ها، گرایش ها و رفتار انسان تأثیر و تأثر دارند. «فلسفه نظری تاریخ » از این معنا بحث می کند.
دوم. بررسی ها، مطالعات و پژوهش های مورخان درباره وقایع گذشته که «فلسفه نقدی تاریخ » این معنا را برمی رسد.
کتاب حاضر با بررسی «فلسفه نظری تاریخ »، می کوشد ضمن حفظ مرزبندی خود با مباحث جامعه شناسی تاریخی، مفهوم روند کلی پدیده های تاریخی را کشف کند و به ماهیت کلی و عام فرایند تاریخ دست یابد. به همین دلیل، در بررسی نظریه های فلسفه تاریخ، به معنای وجودشناسانه و غایت شناسانه تاریخ و لاهوتی یا ناسوتی بودن نگرش تاریخی، توجه کرده است.
به گزارش این اثر، چندین علم برای بررسی واقعیت گذشته به وجود آمده است: یک. «تاریخ سنتی » که با فرض پذیرش علم بودن آن، علمی شخصی و جزئی است. دو. «تاریخ های علم » که اگرچه گزاره های آنها از گزاره های صرفا تفریدی فاصله گرفته اند؛ ولی تا شکل گیری گزاره های تعمیمی بسیار فاصله دارند. سه. «فلسفه های نظری تاریخ » که گزاره های آنها کاملا تعمیمی و فراگیراند و می توانند قوانین عام و جها نشمول را بین پدیده های گذشته کشف کنند. افزون بر این، قدرت پیش بینی حوادث آینده را هم دارند. چهار. «جامعه شناسی تاریخی » که هرچند در مقابل تاریخ سنتی و فلسفه های نظری تاریخ شکل گرفته و مدعی رابطه نظا م مند بین پدیده های گذشته است؛ ولی چندان نسبت به آینده نگری تمایل ندارد؛ البته برخی جامعه شناسان تاریخی، نوعی آینده پژوهی را پیش کشید ه اند.
