به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین احمد احمدی تبار در همایش نقش روابط بین افراد در شکل گیری نکاح معاطاتی که به صورت برخط و به همت انجمن ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه قم و با همکاری گروه فقه خانواده دانشگاه بین المللی المصطفی، دانشگاه حضرت معصومه (س)، انجمن علمی فقه و حقوق اسلامی حوزه‌های علمیه، و مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی (خاتم)، برگزار شد، اظهار داشت: شرایط نکاح معاطاتی بیان شده است و این نکاح باید قصد انشا و ابراز داشته باشد، ضمن اینکه شرایط و عقودی دارد که باید همه اینها قصد و ابراز شود.

وی افزود: هر دو طرف این شرایط را پذیرفته‌اند بعضی از فقها بر لفظ خاص تاکید دارند. منظور از نکاح معاطاتی آن است که زن و مردی که قصد ازدواج با یکدیگر را دارند، علقه زوجیتشان به وسیلة فعل ابراز شود؛ زیرا صرف اراده و رضایت باطنی به علقه زوجیت، سبب زوجیت نمی‌شود، بلکه باید این اراده به وسیله مبرزی ابراز شود.

حجت الاسلام والمسلمین احمدی تبار ادامه داد: بعضی‌ها معتقد هستند که آمیزش بدون عقد، زنا است و نمی‌تواند نکاح باشد، امام راحل مثالی عنوان کرده می‌فرماید: که نکاح معاطاتی با زنا و آمیزش تحقق نمی‌یابد. فردی خواستگاری دختری می‌رود و با یکدیگر همه حرف‌ها را می‌زنند که همه گفت و گو ها در خصوص تعیین ازدواج و مهریه مشخص می‌کنند و بنا بر ازدواج دارند این دختر خانوم هم اسباب و اثاثیه را بر می‌دارد و به خانه طرف می‌رود و این آقا می‌گوید که خوش آمدید در اینجا نکاح معاطاتی تحقق پیدا کرده است، ولی این نکاح جایز نیست که به خاطر شأن است که ازدواج یک شأن و جایگاهی دارد.

وی اضافه کرد: در همه عالم نگاه کنید وقتی دختر و پسری بخواهند ازدواج کنند این مراسم ازدواج یک ویژگی و حالت خاصی دارد. اگر این ازدواج نباشد مقابل آن زناست. هر کسی توجهی کند می‌داند که نکاح و زنا چیست، وقتی کسی بخواهد ازدواج کند به صورت علنی همه مردم را خبر می‌کنند و همه مراسم را انجام می‌دهند، اما زنا اینگونه نیست به صورت مخفی صورت می‌گیرد.

استاد سطح عالی و خارج حوزه علمیه به آیه یک سوره مائده اشاره کرد و گفت: در رابطه با کسانی که قائل به جواز نکاح معاطاتی هستند به این آیه اشاره کرده‌اند.

وی تاکید کرد: بر اساس صحت نکاح، عده‌ای روایاتی را استناد کرده‌اند، مرحوم کلینی روایتی را بیان می‌کند که روایت را از امام صادق نقل می‌کند که در زمان خلیفه دوم زنی پیش خلیفه آمد و ابراز کرد که من زنا کردم حد الهی را در مورد من جاری کنید و مرا پاک کنید خلیفه دوم دستور داد که این زن را سنگسار کنند خبر به امام علی (ع) رسید که ایشان آمدند از این سوال پرسید که چطور زنا کردی، که زن گفت در بیابانی به شدت تشنه شدم یک اعرابی هم داشت می‌رفت که از او آب خواستم و او اعرابی گفت آب به تو نمی‌دهم، مگر اینکه از من تمکین کنی و من با تو آمیزش کنم و بنده نپذیرفتم وقتی که عطش فشار آورد ترسیدم بر جان خودم که اگر آب از او نگیرم می میرم از او تمکین کردم. در این روایت امام علی (ع) فرمود: این زنا نیست و حد ندارد و نباید رجم شود. سپس فرمودند: این خودش تزویج است.

رئیس گروه فقه خانواده دانشگاه بین المللی المصطفی (ص)، خاطر نشان کرد: از این رو در این روایت بین زن و مرد یک توافقی صورت گرفته است و دال بر نکاح است و آب مهریه این زن شده است که این نکاح موقت است که فیض کاشانی به این بسنده کرده است که ما اشکالاتی داریم که این روایت ضعیف است و قابل اعتماد نیست دوم اینکه این سیر روایت با یکدیگر نمی‌خواند، چرا که زن خود را گناهکار می‌داند و خود را متهم به فحشاء می‌داند و دوم اینکه مشخص است که آن مردم هم قصد ازدواج نداشت است و نکته سوم تعارض این روایت با روایت دیگر است نشان می‌دهد که این دو روایت یک قضیه هستند. طبق روایت دوم زن از خلیفه می پرسد و وقتی امام می‌شنود این مورد به خاطر اضطرار و عطش بوده و با مشکل مواجه شده است گناهی بر این نیست و نباید حد جاری شود.

وی با اشاره به روایتی دیگر در خصوص نکاح معاطاتی گفت: روایتی از محمد بن اسماعیل بزیغ نقل شده که از امام رضا (ع) درباره زنی سوال کرده است که مست شد، در همان حالت مستی خودش را به تزویج مردی درآورد. پس از اینکه مستی او از بین رفت، تزویج را انکار کرد. بعد هم خیال کرد که در حالت مستی عقد را خوانده و الان زن این مرد است. ترسید مبادا زن او باشد و از او بخواهد از احکام زوجیت خودداری کند، پس تصمیم گرفت با آن مرد ازدواج کند. آیا آن مرد بر این زن حلال است یا اینکه به خاطر مستی زن، تزویج فاسد است و آن مرد هیچ حقی بر این زن ندارد؟ امام (ع) در جواب فرمود اگر بعد از مستی نزد آن مرد ماند، این رضایت به زوجیت است. از امام (ع) سوال کرد آیا آن تزویجی که بر این زن واقع شده، صحیح است؟ امام (ع) فرمود: بله.

استاد حوزه علمیه قم گفت: عده‌ای از فقها در مورد دلالت این فقها بحث کرده‌اند در هنگامی که کسی عقد منعقد می‌کند، باید بالغ باشد در غیر این صورت باطل است و این زن مست بوده است که این عقد باطل است. خیلی از فقها می‌گویند روایات صحیح است، ولی این بحث مستی و مجنون تفاوت‌هایی دارد و بعضی‌ها معتقد هستند که این نیمه مست بوده، امام راحل نیز فتوایی دارد که قابل توجه است وقتی این زن مست بود یعنی در حالت نیمه مست بود، احتیاطا اگر می‌خواهد عقد را ادامه می‌دهد و اگر نخواست، می‌تواند طلاق بگیرد. ضمن اینکه بعضی از علما قائل بر بطلان نکاح معاطاتی هستند.

۳۱۳/۶۱