به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، استاد تحریری، تولیت مدرسه علمیه مروی تهران، در برنامه تلویزیونی «جریان» با اشاره به جایگاه برجسته علامه طباطبایی(ره) گفت: یاد و نام مفسر بزرگ، عارف کبیر و فیلسوف اعظم جهان اسلام، علامه طباطبایی(ره)، میتواند راهگشای همه متفکران در عرصههای مختلف اجتماعی و سیاسی باشد.
وی تأکید کرد: علامه طباطبایی در بیان معارف بلند اجتماعی ـ سیاسی اسلام در تفسیر المیزان نقشی بیبدیل داشتند و مقام معظم رهبری نیز همواره از شخصیت علمی و معنوی کمنظیر ایشان یاد کردهاند.
استاد تحریری با بیان اینکه در دورهای توفیق حضور و دیدار با علامه طباطبایی را داشته است، توضیح داد: مفسرانی که در قرآن کریم مأمور به تذکر بندگان خدا شدهاند، دقیقاً همان شخصیتهایی هستند که باید مورد توجه جامعه قرار گیرند؛ چرا که انسان در روابط اجتماعی بهسادگی دچار غفلت میشود. علامه طباطبایی شخصیتی جامع در معارف اسلامی و مکتب اهل بیت(ع) بودند.
تولیت مدرسه علمیه مروی با اشاره به آثار کلامی علامه طباطبایی گفت: ایشان پیش از انقلاب و با سفارش مرحوم روزبه، کتابی کلامی برای دانشآموزان مقطع سوم و چهارم نوشت که شامل مباحث اعتقادی، فروع دین، احکام و اخلاق است. این اثر از معدود کتابهای کلامی در این سطح است.
وی افزود: در فلسفه، علامه طباطبایی بر مکاتب مشاء و اشراق احاطه کامل داشتند و در حکمت متعالیه نیز از برجستهترین شاگردان مکتب ملاصدرا بودند. علاوه بر این، صاحب اندیشه مستقل بودند و در سالهای پایانی حکومت پهلوی، جلسات اسفار را با عمق و دقت فراوان تدریس میکردند.
استاد تحریری ویژگی مهم علامه طباطبایی را ابتکار ایشان در تفسیر قرآن به قرآن دانست و گفت: این روش در میان علما بیسابقه بود. علامه طباطبایی با تکیه بر مبانی اصولی عمیق، بهویژه حاشیهشان بر کفایه آخوند خراسانی، مسیر جدیدی در تفسیر قرآن گشودند.
این استاد حوزه علمیه به بخشی از سیر معنوی علامه طباطبایی نیز اشاره کرد و گفت: ایشان از کودکی تا ورود به نجف با اخلاص و توکل مسیر علمی را طی کردند. نقل شده که در آغاز تحصیل، پس از گلایه استاد از پرداخت شهریه، چنان با خدا مناجات کرد که تحول بزرگی در توان علمیاش ایجاد شد. در نجف نیز مرحوم آیتالله قاضی به تربیت معنوی ایشان پرداخت و توصیه معروف نماز شب را به ایشان فرمود.
وی افزود: علامه طباطبایی در عرفان عملی و حکمت نظری مربی کامل بودند و شاگردان بزرگی همچون آیتالله سعادتپرور، شهید مطهری، شهید بهشتی، آیتالله مصباح یزدی و همچنین مقام معظم رهبری از محضرشان بهرهمند شدند. جلسات خصوصی علامه در تهران نیز محل حضور استادان دانشگاه و پژوهشگران برجسته بود و ایشان با وجود سن بالا، هر دو هفته یکبار با اتوبوس به این جلسات میآمدند.
استاد تحریری با اشاره به نقش علامه طباطبایی در پشتیبانی علمی انقلاب اسلامی ادامه داد: در مباحث المیزان، بهویژه در تفسیر آیه ۲۰۰ آلعمران، علامه طباطبایی نظریه مرابطه را تبیین کردند که به معنای نیاز جامعه مؤمنین به حکومت دینی و وجود حاکم منصوب از جانب خداوند است. ایشان بهصراحت بیان میکنند که پس از پیامبر(ص) و ائمه(ع)، در عصر غیبت، اداره جامعه نیازمند فقیه جامعالشرایط و عادل است.
تولیت مدرسه علمیه مروی با استناد به نقل آیتالله شبستری، درباره ارتباط علامه طباطبایی با امام خمینی(ره) گفت: پیش از تبعید امام خمینی(ره)، علامه طباطبایی و جمعی از مراجع جلسات مشترک سیاسی با ایشان داشتند. بعد از ورود امام خمینی(ره) به کشور نیز علامه طباطبایی جزو نخستین افرادی بودند که ایشان را در مدرسه علوی دیدار کردند.
وی افزود: برخی تلاش میکنند از سکوتهای علامه در برخی موارد، نزاع سیاسی بسازند؛ اما شاگردان برجسته ایشان—از جمله شهید بهشتی، شهید مطهری، آیتالله مصباح، آیتالله جوادی آملی و آیتالله حسنزاده—کاملاً در مسیر انقلاب بودند و عملکردشان نشان میدهد استادشان نیز نسبت به اصل حکومت اسلامی موضعی روشن داشته است.
استاد تحریری تأکید کرد: علامه طباطبایی شخصیتی بود که عرفان حقیقی، عقلانیت فلسفی، عمق تفسیری و نگاه سیاسی ـ اجتماعی را یکجا در خود داشت. برخی افراد امروز با برداشتهای ناقص تلاش به تحریف جایگاه ایشان دارند، اما شاگردان مستقیم و معتبر علامه طباطبایی شاهدی روشن بر سیره علمی و سیاسی او هستند.
این استاد حوزه علمیه در ادامه به تفسیر علامه طباطبایی از آیه «کانَ النّاسُ أُمّةً واحِدَة» (آیه ۲۱۳ بقره) اشاره کرد و گفت: ایشان در ذیل این آیه حدود ده مسئله اساسی را درباره جایگاه دین، ضرورت دین، آورنده دین و حاکمیت دینی مطرح میکنند. ایشان مجموعهای منظم از مباحث فلسفی، اجتماعی و کلامی را پیدرپی بیان کردهاند که به تبیین نقش دین در ساختار اجتماع انسانی منتهی میشود.
وی افزود: اوج این مباحث در تفسیر آیه ۲۰۰ سوره آلعمران است؛ جایی که علامه طباطبایی ضرورت حکومت دینی و نیاز جامعه مؤمنان به حاکم منصوب از جانب خدا را توضیح میدهند. در این بخش، یکی از مهمترین نتایج ایشان این است که دین حق بهطور قطعی بر جهان غلبه خواهد کرد و این از لوازم سنتهای تاریخی قرآن است.
استاد تحریری با اشاره به عنوانبندی علامه طباطبایی در این بحث گفت: در این تفسیر، علامه ۱۵ عنوان مطرح میکنند که دو عنوان مهم آن چنین است: اسلام با تمام شئون خود ماهیتی اجتماعی دارد و زمامدار جامعه اسلامی باید پیامبر(ص)، امام(ع) یا کسانی باشند که در مسیر پیامبر(ص) حرکت کنند. این عناوین، دلالت روشن بر ضرورت حکومت دینی و تعیین شاخصههای حاکم اسلامی دارد.
تولیت مدرسه علمیه مروی گفت: بر اساس مبانی علامه طباطبایی، سعادت دنیا و آخرت انسان فقط در سایه حکومت دینی قابل تحقق است؛ و انحرافاتی که پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) رخ داد نتیجه بیاعتنایی به دین و دوری از حاکمان الهی بود. ایشان این انحراف تاریخی را صریحاً بیان میکند.
وی افزود: این مباحث با مقدماتی که امام خمینی(ره) در نظریه ولایت فقیه طرح میکنند همسنخ است. امام خمینی(ره) ضرورت حکومت را از نیاز جامعه به قانون و از نیاز قانون به مجری استنباط میکنند، و علامه طباطبایی نیز بر این نکته تأکید میکنند که ضامن اجرای قوانین الهی جز کسی که دارای عصمت باشد نیست. به همین دلیل ایشان بحث آیه ۲۱۳ بقره را به مسئله عصمت پیامبران و رهبران الهی پیوند میزنند.
به گفته استاد تحریری، علامه طباطبایی در ادامه بیان میکند: پس از دوره پیامبران و ائمه علیهمالسلام، جامعه به حاکمی نیاز دارد که از نظر علمی، عدالت، امانتداری و توان اجرای قوانین الهی در بالاترین حد باشد. همان معیارهایی که در فقه شیعه برای «فقیه جامعالشرایط» مطرح است. علامه طباطبایی در تفسیر آیه «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم» نیز بهتفصیل این مبانی را تبیین میکند.
استاد حوزه علمیه در بخش دیگری از سخنانش به نگاه جهانی علامه طباطبایی اشاره کرد و گفت: ایشان در مباحث مربوط به جهان اسلام، صریحاً وضعیت حکومتهای بنیامیه و بنیعباس را بهعنوان نمونههای انحراف از حاکمیت دینی مطرح میکند و نقطه کور جهان اسلام را همین فاصله گرفتن از حاکمیت حقیقی اسلام میداند.
وی همچنین به موضع علامه طباطبایی درباره مسئله فلسطین پرداخت و افزود: حدوداً ۱۰ مسئله از المیزان درباره ظلم به مسلمانان جهان وجود دارد. آنچه من شنیدم و شهید مطهری نیز نقل کرده این است که علامه طباطبایی و برخی بزرگان کمک مالی جمع میکردند و چون ساواک حساس شده بود، کمکها را بهنام سهم امام در حساب مرحوم آیتالله بروجردی واریز میکردند و از طریق برخی زائران حج، به دست فلسطینیان میرساندند. این نشان میدهد که علامه طباطبایی نسبت به مسائل امت اسلامی بیتفاوت نبوده و شدیداً دغدغهمند بودند.
استاد تحریری در پایان گفت: علامه طباطبایی نهتنها فیلسوف، مفسر و عارف برجسته بود، بلکه در اصول، سیاست، اجتماع و جهان اسلام دغدغه جدی داشت. ایشان بارها در المیزان تصریح کردهاند که دوری از حکومت دینی، بزرگترین انحراف تاریخی است و بازگشت به حاکمیت الهی تنها راه نجات مسلمانان است.
انتهای پیام/
نظر شما