به گزارش خبرگزاری حوزه، حضور اسلام در آرژانتین از یک پدیده صرفاً مهاجرتی فراتر رفته و به مؤلفه‌ای پویا و چندوجهی در بافت اجتماعی ملی تبدیل شده است. جامعه مسلمان آرژانتین با سابقه‌ای نهادی که بیش از یک قرن را در بر می‌گیرد، امروزه به عنوان یکی از سازمان‌یافته‌ترین و مشهودترین جوامع در غرب شناخته می‌شود. این تحقیق بر آن است تا ابعاد کمّی فعلی، تحول فضاهای عبادی، ادغام شاخه‌های مختلف اسلام و تأثیرات راهبردی این جامعه بر اقتصاد جهانی را در افق سال ۲۰۲۵ مورد واکاوی قرار دهد.

ابعاد جمعیت‌شناختی و برآوردهای آماری

یکی از بزرگترین چالش‌ها در مطالعه اسلام در آرژانتین، تعیین دقیق تعداد پیروان است، چرا که در سرشماری‌های ملی دهه‌های اخیر، طبقه‌بندی‌های مذهبی حذف شده‌اند. با این حال، برآوردهای انجام شده برای سال ۲۰۲۵، جامعه مسلمانان را به عنوان یک اقلیت قابل توجه و در حال رشد معرفی می‌کند.

تخمین‌ها و منابع آماری

آمارهای مربوط به جمعیت مسلمانان در آرژانتین بسته به نهاد مورد استناد متفاوت است که این امر نشان‌دهنده پیچیدگی شناسایی پیروان آیینی است که دیگر صرفاً به خاستگاه قومی وابسته نیست:

مرکز تحقیقات پیو (Pew Research Center): در مطالعات خود پیرامون جمعیت مسلمانان جهان، برآورد کرد که تا سال ۲۰۱۰ حدود ۱,۰۰۰,۰۰۰ مسلمان در آرژانتین زندگی می‌کردند که تقریباً ۲.۵٪ از کل جمعیت کشور را شامل می‌شد.

حسین کتانی (Houssain Kettani): این پژوهشگر که به دلیل تحلیل‌های مکانی و زمانی از دیاسپارای اسلامی شناخته شده است، رقم ۶۵۸,۷۸۵ نفر را برای همان بازه زمانی محاسبه کرد.

دفتر اسلامی آمریکای لاتین: گزارش‌های این نهاد حاکی از آن است که تعداد پیروان در حال حاضر از ۷۰۰,۰۰۰ نفر فراتر رفته است.

مرکز اسلامی جمهوری آرژانتین (CIRA): این نهاد مادر، تعداد پیروان را بین ۵۰۰,۰۰۰ تا ۷۰۰,۰۰۰ نفر تخمین می‌زند و تأکید دارد که رشد اخیر نه تنها ناشی از زاد و ولد، بلکه پاسخ‌گوی افزایش مستمر آمار گروش به اسلام (تازه مسلمانان) است.

برای درک بهتر این ارقام، مقایسه آن‌ها با آخرین آمار رسمی دقیق اهمیت دارد. سرشماری سال ۱۹۶۰ تنها ۱۴,۲۶۲ نفر را به عنوان مسلمان ثبت کرده بود. جهش به ارقام فعلی (در کشوری با جمعیت پیش‌بینی شده حدود ۴۶,۳۸۷,۰۹۸ نفر تا ژوئیه ۲۰۲۵) نشان‌دهنده سرزندگی استثنائی این آیین است.

پدیده گروش و تغییر سیمای پیروان

در دو دهه اخیر، اسلام در آرژانتین فرآیند «قومیت‌زدایی» را تجربه کرده است. اگرچه نوادگان مهاجران سوری، لبنانی و فلسطینی همچنان هسته تاریخی جامعه را تشکیل می‌دهند، اما پذیرش تازه‌مسلمانان بدون پیشینه عربی، هویت این جامعه را بازتعریف کرده است.

مسجد اولاواریا (۲۰۲۵)

افتتاح اولین مسجد در شهر «اولاواریا» در استان بوئنوس آیرس در اکتبر ۲۰۲۵، تازه‌ترین و عینی‌ترین نمونه از این گسترش است:

داستان ایمان: رهبر این جامعه، شیخ یوسف، شهروند بومی اولاواریا است که پس از تحقیق درباره تبارشناسی خود و یافتن پیوندهایی با بردگان مسلمان آفریقای شمالی، به اسلام گروید.

ترکیب جامعه: این مسجد با حدود ۱۲۰ مسلمان در شهر، به پناهگاهی معنوی برای هسته‌ای پایدار از ۴۰ تا ۵۰ نفر تبدیل شده است که به طور فعال در نمازهای پنج‌شنبه و جمعه شرکت می‌کنند.

تأثیر شهری: این بنا که تنها در مدت پنج ماه ساخته شد، از نظر معماری در محیط خود متمایز است و نمادی از عادی‌سازی و افتخار به هویت اسلامی در شهرهای متوسط محسوب می‌شود.

جوانان و دیدپذیری زنان

تحقیقات مردم‌شناسی بر تغییر نسلی عمیقی تأکید دارند. زنان جوان مسلمان آرژانتینی، چه از خانواده‌های مسلمان و چه تازه‌مسلمانان، امروزه تمایل بیشتری به استفاده از حجاب به عنوان ابزاری برای بازتأیید اخلاقی و هویت خود در برابر الگوهای غالب غربی نشان می‌دهند. این پدیده نه به عنوان یک تحمیل، بلکه به عنوان یک «کنش هویتی» تعبیر می‌شود که به دنبال عفت و خودسازی ایمانی در فضای عمومی است؛ فضایی که اگرچه هنوز با برخی پیش‌داوری‌ها روبروست، اما گشودگی اجتماعی فزاینده‌ای را نشان می‌دهد.

معماری مقدس: شکوه و کارکرد اجتماعی

دیدپذیری اسلام در آرژانتین از طریق مساجد آن تجلی می‌یابد که به عنوان مراکز اجتماعی، آموزشی و گفتگوی میان‌فرهنگی عمل می‌کنند.

مسجد الاحمد: نخستین نقطه عطف

این مسجد که در سال ۱۹۸۵ در محله «سان کریستوبال» افتتاح شد، اولین بنا در آرژانتین با سبک معماری سنتی اسلامی شامل مناره و تزئینات کلاسیک بود.

عناصر عبادی: این مسجد دارای محراب (نشان‌دهنده جهت قبله) و منبر (برای خطبه‌های جمعه) است.

رشد: در سال ۲۰۰۹، فضای مسجد از ۲۸۰ متر به ۵۰۰ متر مربع افزایش یافت تا گنجایش ۶۰۰ نفر را داشته باشد؛ پاسخی ضروری به حضور بی‌سابقه پیروان در جشن‌های بزرگ.

توسعه نهادی و تنوع شاخه‌ها

آرژانتین به دلیل همزیستی مسالمت‌آمیز میان گرایش‌های مختلف اسلام که رابطه‌ای «نزدیک و برادرانه» با یکدیگر دارند، در جهان شناخته شده است.

مرکز اسلامی جمهوری آرژانتین (CIRA)

این مرکز که در سال ۱۹۳۱ تأسیس شد، نهاد مادر و سخنگوی مجاز در برابر دولت ملی است.

ساختار: متشکل از مسجد الاحمد، مقر اداری در خیابان سان‌خوان و مجتمع آموزشی «عمر بن الخطاب».

آموزش: این مدرسه که در سال ۲۰۰۹ به یک مدرسه دینی تبدیل شد، در دهه‌های اخیر تعداد دانش‌آموزان خود را چهار برابر کرده و امروزه بیش از ۴۵۰ دانش‌آموز را در مقاطع پیش‌دبستانی، ابتدایی و متوسطه آموزش می‌دهد.

ارتباطات: برنامه تلویزیونی «القلم» را در شبکه دولتی (TV Pública) تولید می‌کند که سال‌هاست به بررسی تاریخ و اخبار جامعه با نگاهی کثرت‌گرا می‌پردازد.

تشیع در آرژانتین

جامعه شیعیان اثنی‌عشری دارای ساختاری مستحکم و رو به رشد است و با پنج مسجد اصلی فعالیت می‌کند که درهای آن‌ها به روی تمامی گرایش‌ها باز است:

التوحید (بوئنوس آیرس): مرجع تاریخی این شاخه.

الامام (کانیوئلاس): کانون آموزش و معنویت.

الشهید (سان میگل د توکومان): مرکز ثقل شمال غرب آرژانتین.

مساجد مار دل پلاتا و قرطبه: که حضور در مناطق داخلی و ساحلی را تثبیت می‌کنند.

رسانه‌ها: این جامعه از ابزارهای اطلاع‌رسانی مدرن مانند شبکه تلویزیونی «Annur Tv» در بوئنوس آیرس و ایستگاه رادیویی «Almahdi» در توکومان بهره می‌برد.

جامعه علوی و «اقلیت‌های منسجم»

علویان شاخه‌ای حیاتی از اسلام در آرژانتین، به ویژه در توکومان و بوئنوس آیرس هستند. این گروه که در طول تاریخ از طریق هویت عربی ادغام شده‌اند، به دلیل توانایی در حفظ مرزهای مذهبی خود در عین مشارکت کامل در تنوع اسلامی ملی، مورد مطالعه پژوهشگران قرار گرفته‌اند. فتوای سال ۱۹۳۶ مفتی اعظم قدس که آن‌ها را رسماً بخشی از اسلام اعلام کرد، نقطه عطفی بود که ادغام نهادی قطعی آن‌ها را تسهیل کرد.

مناطق داخلی کشور: کانون‌های هویت و اقتصاد

تاریخ اسلام در استان‌های آرژانتین روایت‌هایی از ادغام عمیق ارائه می‌دهد، جایی که مذهب با آداب و رسوم محلی به شکلی الگووار پیوند خورده است.

توکومان: انقلاب تجاری و عرفان

توکومان در طول تاریخ مقصدی ترجیحی برای مهاجران سوری-لبنانی بوده است.

لا آنخلیتا: پناهگاه پیشگامان

در این روستا در منطقه «خنرال آرنالس» (بوئنوس آیرس)، اسلام به شکلی طبیعی و حداکثری جریان دارد. از ۲۶۵ ساکن این روستا، ۷۰٪ نوادگان مسلمانان عرب هستند. انجمن خیریه عربی اسلامی علوی این منطقه، آداب و رسوم پیشگامان را دست‌نخورده حفظ کرده است، جایی که ازدواج‌ها و جشن‌های مذهبی با موسیقی و رقص‌های سنتی، محور زندگی اجتماعی محسوب می‌شوند.

قرطبه و مندوزا: مراجع مناطق داخلی

انجمن عربی مسلمان-مرکز اسلامی قرطبه امروزه مهم‌ترین نهاد اسلامی در داخل کشور است. این مرکز طیف وسیعی از فعالیت‌ها را از امور معنوی تا فرهنگی، از جمله پادکست‌ها و رویدادهایی مانند «شب معابد» برگزار می‌کند تا دین را به جامعه نزدیک‌تر کند. در مندوزا نیز، انجمن عربی اسلامی (تأسیس ۱۹۲۶) از پیشگامان سازماندهی جامعه مسلمان در منطقه آند بوده است.

صنعت حلال به عنوان موتور راهبردی (۲۰۲۴-۲۰۲۵)

اسلام در آرژانتین تنها یک واقعیت معنوی نیست، بلکه شریکی اقتصادی و اجتناب‌ناپذیر برای کشور در بازار جهانی است.

سفر آسیایی سپتامبر ۲۰۲۵

در سپتامبر ۲۰۲۵، مرکز اسلامی (CIRA) سفری رسمی به جنوب شرق آسیا (مالزی، سنگاپور و تایلند) انجام داد که نقطه عطفی در صادرات آرژانتین بود:

گواهی‌های جهانی: آرژانتین به دنبال تمدید و دریافت اعتبارنامه از سازمان‌هایی نظیر JAKIM (مالزی) -معتبرترین در جهان- و MUIS (سنگاپور) بود. این نشان‌ها تضمین می‌کنند که محصولات آرژانتینی بدون محدودیت وارد بازارهایی شوند که ارزش سالانه آن‌ها از ۲ تریلیون دلار فراتر می‌رود.

تأثیر صنایع غذایی: در نیمه اول سال ۲۰۲۵، آرژانتین موفق به گشایش بیش از ۴۰ بازار بین‌المللی جدید شد. گواهی حلال به عنوان یک «گذرنامه صادراتی» عمل می‌کند که سلامت و کیفیت غذا را تضمین کرده و به گوشت، لبنیات و محصولات فرآوری شده آرژانتین اجازه می‌دهد در بالاترین سطوح آسیا و جهان عرب رقابت کنند.

رشد بازار

انتظار می‌رود صنعت جهانی غذای حلال تا سال ۲۰۲۸ به ۴ تریلیون دلار برسد. آرژانتین از طریق بخش گواهی حلال CIRA (تنها نهاد مورد تأیید سازمان‌های بین‌المللی)، خود را به عنوان تأمین‌کننده‌ای قابل اعتماد معرفی کرده است که از قوانین اسلامی منبعث از قرآن برای تضمین کیفیت در محصولات غذایی، آرایشی و دارویی بهره می‌برد.

نهادهای اجتماعی و مشارکت زنان

نشاط جامعه مسلمان آرژانتین در سازمان‌های پایه آن که برابری و آموزش را ترویج می‌کنند، بازتاب یافته است.

اتحادیه زنان مسلمان آرژانتین (UMMA)

این اتحادیه به رهبری چهره‌هایی چون «معصومه اسعد د پاز»، خستگی‌ناپذیر در ترویج اسلام و مشارکت زنان در جامعه آرژانتین تلاش می‌کند. فعالیت آن‌ها شامل بازخوانی متون دینی برای تبیین نقش واقعی زن، با تأکید بر اصول اخلاقی قرآن نظیر «توحید» (یگانگی خلقت) و «شورا» (مشورت) است.

هویت کنشی: این سازمان از زنانی که حجاب را نه تنها به عنوان یک دستور دینی بلکه به عنوان نمادی از ایستادگی در برابر کلیشه‌های غالب برمی‌گزینند، حمایت می‌کند.

جوانان و شمولیت

جنبش جوانان اسلامی، به نمایندگی JIA (جوانان اسلامی علوی) و گروه‌های منطقه‌ای مانند JAT (جوانان علوی توکومان)، نسل‌های جدید را گرد هم می‌آورند. این گروه‌ها به طور گسترده از پلتفرم‌های دیجیتال برای تقویت پیوندهای جامعه و ترویج پروژه‌های هویتی که هویت آرژانتینی آن‌ها را با ایمان اسلامی‌شان ترکیب می‌کند، استفاده می‌کنند.

واقعیت اسلام در آرژانتین در افق سال ۲۰۲۵، نمادی از یک آیین کاملاً ادغام‌شده، شکوفا و در حال گسترش است. برآوردهای جمعیتی، اقلیتی پرشور از صدها هزار نفر را تأیید می‌کنند که از گمنامی دوران مهاجرت اولیه به جایگاهی بی‌بدیل در عرصه‌های نهادی و اقتصادی دست یافته‌اند.

پدیده گروش به اسلام، که در مواردی چون اولاواریا تجلی یافته، نشان می‌دهد که اسلام در فرهنگ آرژانتین بستری حاصلخیز یافته و پیروان جدیدی را جذب کرده است که به دنبال معنویتی منسجم و منضبط هستند. در عین حال، استحکام نهادهایی چون CIRA و مرکز ملک فهد، همراه با قدرت صادراتی گواهی حلال، جامعه مسلمان را به ستونی در توسعه ملی تبدیل کرده است. تاریخ اسلام در آرژانتین، در نهایت، تاریخ همزیستی و احترام متقابل است، جایی که مناره‌ها و گنبدها به شکلی قطعی و هماهنگ در منظر یک ملت کثرت‌گرا و دموکراتیک ادغام شده‌اند.