سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری«حوزه»، شرح دعاهای ماه مبارک رمضان را به قلم حجت الاسلام والمسلمین محمد امینی گلستانی منتشر می کند.

اللَّهُمَّ نَبِّهْنِي فِيهِ لِبَرَكَاتِ أَسْحَارِهِ‏ وَ نَوِّرْ فِيهِ قَلْبِي بِضِيَاءِ أَنْوَارِهِ وَ خُذْ بِكُلِّ أَعْضَائِي إِلَى اتِّبَاعِ آثَارِهِ بِنُورِكَ يَا مُنَوِّرَ قُلُوبِ الْعَارِفِين‏ [1]

 اى خدا مرا در اين روز براى بركات سحرها بيدار و متنبه ساز و دلم را به روشنى انوار سحر منور گردان و تمام اعضاء را براى آثار و بركات اين روز مسخر فرما به حق نور خود اى روشنى بخش دلهاى عارفان.

اللَّهُمَّ نَبِّهْنِي فِيهِ لِبَرَكَاتِ أَسْحَارِهِ‏ وَ نَوِّرْ فِيهِ قَلْبِي بِضِيَاءِ أَنْوَارِهِ

اولین شب از شب های قدر

در قسمت اول دعای امروز می‌گوییم خدایا در این روز به برکت سحرهای ماه رمضان من را آگاه کن، امشب شب اول لیلة القدر است، پس برکات سحرهای خاص این ماه مبارک رمضان در این شبها دریابیم.

تمام بندگان خاص خدا و بندگانی که خدا را همیشه در نظر می‌گیرند این شبها را محترم می‌دارند و بیدار می‌مانند و احیا می‌کنند چون این شبها، شبهای عادی نیست، یکی از این شبها، شب احیا و شب قدر است، آن شبی که خداوند عالم در نص صریح قرآن مجید می‌فرماید:« لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»[2] شب قدر بهتر است از هزار ماه، یعنی عبادت این یک شب، بهتر است از عبادت هزار ماه، اگر کسی این سه شب را احیا کند بیدار بماند و با خدای خود مناجات و راز و نیاز کند، این مناجاتها  و این عبادتهای و راز و نیازهای یک شب، بهتر است از عبادات و دعاها و مناجات هزار ماه.

 و در روايتى از امام صادق (عليه‏السلام) آمده است كه شب قدر شب بيست و يكم يا بيست و سوم است، حتى هنگامى كه راوى اصرار كرد كداميك از اين دو شب است و گفت: اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت كنم كداميك را انتخاب نمايم؟! امام (عليه‏السلام) تعيين نفرمود، و افزود، « فَقَالَ مَا أَيْسَرَ لَيْلَتَيْنِ فِيمَا تَطْلُب‏ »چه آسان است دو شب براى آنچه مى‏خواهى![3]

ولى در روايات متعددى كه از طرق اهل بيت (عليهم‏السلام) رسيده است بيشتر روى شب بيست و سوم تكيه شده، در حالى كه روايات اهل سنت بيشتر روى شب بيست و هفتم دور مى‏زند.

اهتمام ویژه به تلاوت قرآن و مناجات در شب های قدر

در این شبها دعا و مناجات مخصوصاً خواندن قرآن که هر آیه ای از آن مساوی با ختم قرآن در ماه های دیگر است و برای هر کدامی گناه محو می‌شود و ده درجه بالاتر می‌رود و معاصی را از بین می‌برد و موفق به عبادت خداوند عالم هم می‌شویم، شب قدر، شبی است که در تمام شرایع آسمانی بوده است تا به شریعت اسلام رسید و این شریعت هم ادامه خواهد داد تا روز قیامت.

شب قدر ، شب توجه ویژه به امام زمان علیه السلام

پيرامون شب قدر ممكن است، گمان شود «ولّى مطلقى» كه ملائكه در شب قدر بر او نازل شد و تقدير امور كردند، فقط پيامبر بوده و پس از ايشان، اين امر از ميان برداشته شده است؛ زيرا كسى كه شايسته اين مقام باشد، وجود ندارد. حال اين سؤال مطرح است كه آيا شب قدر تنها در زمان پيامبر صلّى اللّه عليه و اله بوده يا بعد از ايشان هم وجود دارد؟

پاسخ اين سؤال خيلى روشن است چون اين مقام خاصّ (ولّى مطلق زمان) است و هيچ‏زمانى خالى از حجّت خدا نيست و از آدم تا انقراض عالم وجود دارد؛ پس شب قدر نيز طبعا وجود خواهد داشت.

آن‏چه از احاديث معتبر در تفسير سوره قدر استفاده مى‏شود، اين است كه فرشتگان با ملك اعظم، هر ساله در شب قدر با مقدرات يك ساله به زمين نازل مى‏شوند و مقدرات را به (ولّى مطلق خدا) عرضه و تسليم مى‏نمايند. پس اين واقعيّت از نخستين روز خلقت بوده و بر نخستين پيامبر و وصىّ او نازل و تا قيام قيامت ادامه دارد.[4]

تاملی در حقیقت غيبت و معناى آن‏

مسئله غيبت و چگونگى آن، از مسايل پيچيده و پر گفت‏وگو است كه:

1- آيا امام عليه السّلام در ايّام غيبت در جاى به‏خصوصى زندگى مى‏كند و از هرچه غير آن، چشم پوشيده و در گوشه انزوا نشسته است؟!

2- آيا در همه جا هست و فقط از انظار غايب و با مردم و در جمع مردم حضور دارد؟!

3- با مردم قطع رابطه كرده و در موارد ضرورى ارتباط برقرار مى‏كند؟!

ابتدا به يك مطلب توجّه فرماييد، در روايات مربوط به حضرت قائم عليه السّلام سه كلمه «ظهور» و «خروج» و «قيام» زياد به كار رفته است؛امّا آن‏چه در اين‏جا لازم است بدانيم، فرق دو كلمه ظهور و حضور است، ظهور يعنى آشكارى كه بايد ديده شود، ولى حضور اعم از آن است.

مى‏گوييم حضرت غايب است و ظاهر نيست؛ يعنى ظهور فيزيكى ندارد، نه اين‏كه حضور ندارد.

آن حضرت را غايب ناميده‏اند، چون ظاهر نيست، نه آن‏كه حاضر نيست و غيبت به معناى حاضر نبودن، تهمت نارواست.

به عبارت ديگر، معناى غيبت او نامرئى بودن او نيست و نبايد چنين تصوّر شود كه حضرت در تمام مدّت غيبت تا وقت ظهور، يك وجود نامرئى است و ديده نمى‏شود، بلكه از روايات زياد استفاده مى‏شود، امام در ميان كوچه و بازار، در رفت‏وآمد، است و در مجالس مؤمنان و مردم شركت مى‏كند و به روى فرش‏هاى آن‏ها قدم مى‏گذارد،

ولى شناخته نمى‏شود، نه اين‏كه به‏طور كلّى از ميان مردم خارج و در گوشه‏اى زندگى مى‏كند و از جامعه بريده است.

مگر او «امام زمان» نيست و نبايد از اوضاع دنيا اطّلاع داشته باشد، درست است كه هنوز اجازه ظهور و عمل به رهبرى ظاهرى داده نشده است، امّا رهبرى باطنى و تكوينى‏اش كه تعطيل نشده است!!

پس، آن حضرت تا زمان ظهور در ميان مردم به‏طور ناشناس زندگى و رفت‏وآمد مى‏كند و به وظايف محوّله ولايى و تكوينى خود عمل مى‏نمايد و در ميان جماعت حضور دارد و همه را مى‏بيند و مى‏شناسد و مردم او را مى‏بينند، ولى نمى‏شناسند، مگر عاشقانى كه دايم در آتش عشق او مى‏سوزند و خاكستر مى‏شوند و تا روز وصل، شوق ديدار او را در دل مى‏پرورانند، از منظر او دور است.

امام زمان همه جا حاضر است و وظایف تکوینی امامتش را انجام می‌دهند و وظایف تشریعیش را در زمانی که خداوند اجازه بدهد انجام خواهد داد، در هر شب قدر در هر سال احکام و جریانات عالم به امام زمان اعلام می‌شود.

[1] - ِ بحارالأنوار ج : 95 ص : 50

« اللَّهُمَّ نَبِّهْنِي فِيهِ لِبَرَكَاتِ أَسْحَارِهِ وَ نَوِّرْ فِيهِ قَلْبِي بِضِيَاءِ أَنْوَارِهِ وَ خُذْ بِكُلِّ أَعْضَائِي إِلَى اتِّبَاعِ آثَارِهِ يَا نُورَ قُلُوبِ الْعَارِفِينَ »

[2] - القدر آیه 3

[3] - کافي (ط - الإسلامية)، ج‏4، ص: 156

[4] - اصول كافي/ كتاب الحجة في شأن انا انزلنا حديث 2 و 5. روايت و بحث در اين مورد بسيار است طالبين به تفسير سوره قدر در تفاسير و كتب حديث به مجمع البيان/ جلد 10، ص 518، مراجعه نمایند.