سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری«حوزه»بخش ششم از احکام انتخاباتی با موضوع «جایگاه دو منکر (تهمت و هدایای فریبنده) در تبلیغات انتخاباتی» را ارائه می دهد.

* تهمت

متأسفانه یکی از آسیب های شایع در عرصه انتخابات، ارتکاب گناه «تهمت» از سوی کاندیداها یا طرفداران آنها است. تهمت به معنای نسبت دادن کاری به شخصی است، در حالی که آن شخص هرگز آن را انجام نداده است.

خداوند در قرآن مجید این افراد را آزاردهنده هایی گنهکار معرفی کرده و می فرماید: «وَالَّذِینَ یُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِینًا». (1) و آنان مردان و زنان مؤمن را به خاطر کاری که انجام نداده اند، آزار می دهند، تهمت و گناه آشکاری را بر دوش می کَشند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در سفارش خود نسبت به همگان، از جمله مسئولین، به یکی از این گونه اتهامات اشاره کرده، می فرماید: «بعضی ها را به اندک چیزی «ضد ولایت فقیه» می گویند! معلوم نیست اگر کسی یک وقت در جایی یک کلمه حرفی زد، این ضدیت با ولایت فقیه باشد.

رمی (متهم کردن) به «ضدیت با ولایت فقیه» چیز آسانی نیست که تا اندک چیزی از کسی دیدیم، فوراً این مُهر را به پیشانی او بزنیم؛ ضدیت با ولایت فقیه، شواهد و ضوابطی دارد. البته ضدیت با ولایت فقیه، یعنی ضدیت با اصیل ترین و رکین ترین اصول و ارکان نظام جمهوری اسلامی». (2)

براساس نظر ایشان هرگاه فردی غالباً و صریحاً با مواضع و تصمیمات دستگاه رهبری که طبق قانون اساسی، سیاست های اصلی نظام را تشکیل می دهد، مخالفت ورزیده و دشمنی می کند، ضدیت با رهبری شمرده می شود. اما بیان یک نظریه یا مخالفت با یک قضیه به طور موردی، ضدیت با ولایت فقیه نمی باشد. بنابراین انسان مسلمان و پایبند به اصول شرعی و اخلاقی نباید بدون تحقیق افراد را متهم کند؛ حتی براساس ظن و گمان یا پندارها و تحلیل های شخصیِ خود اجازه سوء ظن و سپس اتهام به دیگران را نخواهد داشت. چه اینکه برخی اوقات متهم کردن افراد به برخی مسائل غیرواقعی، موجب خروج او از صحنه های سیاسی- اجتماعی شده و چه بسا به خاطر عدم حمایت و پشتیبانی از سوی نیروهای خودی و دوستداران انقلاب در صف مخالفان و دشمنان واقع شود؛ که آن نیز گناهی بزرگ تر و نابخشودنی است. بدیهی است چنانچه فردی را با استناد به شواهد و اسناد معتبر، دارای اشکالات یا معایب اساسی یافتیم برای جلوگیری از هرگونه اختلال در امر انتخابات، به عنوان امر به معروف و نهی از منکر به همان فرد مورد نظر و یا مراجع قانونی مراجعه خواهیم کرد.

* هدایای فریبنده

از جمله آسیب هایی که ممکن است در ایام تبلیغات انتخاباتی مشاهده شود، هدایای مالی یا خدمات رایگانی است که از طرف نامزدها و طرفداران آن ها ارائه می شود.

این رفتار اجتماعی چنان چه در اوقات عادی غیرانتخابات انجام شود و هدیه دهنده با نیت  مقدس و مشروع کمک یا مساعدت و یا جلب قلوب و رفع کدورت های قلبی بین افراد و یا... اقدام به پرداخت هدایا و یا ارائه خدمات رایگان نمایند، امری بسیار مقبول و قابل ستایش خواهد بود.  

پرسش: آیا نامزد انتخاباتی می تواند با حیله و فریب و به کارگیری روش های مادی و خدماتی، رأی دهندگان را به برگزیدن خود ترغیب کند؟ حکم رأی دادن به چنین افرادی چیست؟.

پاسخ: مردمی که چنین رفتار فریبنده ای را مشاهده می کنند، اگر اعتقادی به شایستگی چنین فردی ندارند، حق ندارند تسیلم تبلیغات او شوند زیرا صِرف باور و اطیمنان نامزد به خودش، ایجاب نمی کند که دیگران هم به او اعتقاد پیدا کنند. رأی دهنده باید به دور از تأثیر ابزارهای فریبنده ای که نفع مادی یا معنوی به او عرضه می کند به مسئولیت شرعی خویش فکر کند. او باید فکر کند که آیا این نامزد شایستگی به دست گرفتن این منصب را دارد یا خیر؟ اگر او را شایسته یافت، مشکلی در پذیرش هدایا و خدمات او نیست. هر چند ما این کار را نمی پسندیم و حتی در برخی شرایط بنا به برخی ملاحظات، پذیرش چنین هدایا و خدمات را جایز نمی دانیم.

رأی دهنده نباید تحت تأثیر تبلیغات فریبنده قرار گیرد و اگر دانست که آن شخص برای تصاحب رأی او، به وی بذل و بخشش می کند ولی خود او می داند که چنین نامزدی را بر نخواهد گزید، قبول بذل و بخشش بر وی جایز نیست، زیرا چنین کاری حرام خوری (أکل مال به باطل) است.

برخی افراد ضعیف الایمان یا کسانی که همواره برای رسیدن به امیال خویش به دنبال راه های به ظاهر شرعی و حیله های عوام فریبانه هستند، دانسته یا ندانسته متوسل به قاعده ضد دینی «هدف، وسیله را توجیه می کند» شده و مرتکب خلاف شرع می گردند.

*ماهیت انتخاب در ایران و غرب متفاوت است

آیت الله مکارم شیرازی در پرهیز از دنیاگرایی بیان کردند: «نباید کارهایی که در انتخابات غربی ها با هدف کسب منافع شخصی و جناحی انجام می گیرد، در کشور ما رخ دهد، زیرا این گونه کارها خلاف شرع است و با اخلاص منافات دارد.

مردم باید بدانند افرادی که هزینه های هنگفتی برای انتخابات صرف می کنند و تنها منافع شخصی را در نظر دارند، اخلاصی در کارشان نیست و به آن ها باید سوء ظن داشته باشند. (3)

پاورقی:

(1)- سوره احزاب آیه 58.

(2)- پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای هیأت نظارت بر انتخابات 4/12/1370.

(3)- ویژه نامه منشور اخلاقی انتخابات، اسفند 1386.

منبع: کتاب «احکام انتخابات»، سید سیف الله نحوی.