به گزارش خبرگزاری حوزه، خانم معصومه ستوده آرانی، طلبه سطح ۳ مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه خواهران با اشاره به اثر برگزیده خود در جشنواره علامه حلی با عنوان «مناسبات قبیله خزاعه با بنی هاشم از جاهلیت تا شهادت امام رضا(ع)»، اظهار داشت: این پایان نامه با راهنمایی حجتالاسلام والمسلمین رمضان محمدی تدوین شد.
وی افزود: پژوهش حاضر از پنج فصل برخوردار است که فصل نخست به بیان کلیات و مفاهیم می پردازد و فصل دوم سابقه خزاعه و روابط آن با بنی هاشم(از دوره جاهلیت تا عصر نبوی) را مورد بررسی قرار می دهد.
برگزیده جشنواره علامه حلی از قم با بیان این که فصل سوم این تحقیق روابط خزاعه و بنی هاشم در عصر خلفا تا سال چهلم هجری را تشریح می کند، ادامه داد: فصل چهارم نیز به روابط خزاعه با بنی هاشم در عصر اموی می پردازد و در فصل پنجم هم با روابط خزاعه و بنی هاشم در عصر عباسیان تا شهادت امام رضا(ع) آشنا می شویم.
وی بیان داشت: بررسی و مطالعه پیوندهای قبیلهای و شناخت مناسبات قبائل عرب در صدر اسلام یکی از مهمترین راههای بازشناسی سیره اهل بیت علیهم السلام است. بنابراین بررسی مناسبات خزاعه با بنی هاشم در مقاطع مختلف زمانی، یکی از موضوعهای قابل اعتنا برای تحقیق است که هر دورهای از آن نیازمند به بررسی و تأمل جداگانهای دارد.
خانم ستوده آرانی خاطرنشان کرد: تحقیق حاضر مناسبات قبیله خزاعه را در چهار مقطع تاریخی «عصر جاهلیت و نبوی»، «عصر خلفای راشدین تا سال چهلم هجری»، «دوره حکومت امویان» و «عصر عباسی تا شهادت امام رضا علیه السلام» مورد بررسی قرار داده است.
وی با بیان این که مطالعه و بررسی قبایل، پیوندها و روابط میان آنها برای شناخت میزان تأثیرگذاری آنان بر حوادث تاریخی بویژه اوایل اسلام که دوره رشد و پیشرفت اسلام میباشد از اهمیت بسیاری برخوردار است، گفت: قبایل مختلف ساکن در جزیره العرب بر اثر پیوندهای خویشاوندی، عاطفی، سیاسی و اقتصادی که مبتنی به منافع مشترک بود، مناسبات متفاوتی با بنیهاشم داشتند. همجواری و همپیمانی قبیله خزاعه با بنی هاشم در شبه جزیره عرب نیز وجود این مناسبات را ایجاب میکرد.
طلبه سطح ۳ مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه خواهران بیان داشت: در بین قبایل قریش، قبیله خزاعه در مقاطع زمانی مختلف شامل عصر جاهلی و اسلام با بنیهاشم هم داستان بودند، شناخت روابط این قبیله با قبایل دیگر و به ویژه با بنیهاشم در مکه در پیش از اسلام و پس از ظهور اسلام میتواند به شناخت دقیقتر ما از تحولات تاریخی، سیاسی و اجتماعی اسلام کمک نماید.
وی با بیان این که خزاعه یکی از بزرگترین و مهمترین قبائل عرب در تاریخ شبه جزیره عربستان و حجاز است و به لحاظ سیاسی و اجتماعی از تأثیرگذارترین قبایل بر تحولات مکه و خانه کعبه بود، افزود: این قبیله در عمل و رفتار با قبیله قریش رابطه خوبی نداشتند و از همان عصر جاهلی به سبب علاقه مندی به هم پیمانی با بنی هاشم رابطه و مناسبات ابتدایی را ایجاد کردند.
خانم ستوده آرانی ادامه داد: همیاری، همکاری و دفاع و یاری دادن بنی هاشم در مقابل دشمنان و برقراری رابطه خویشاوندی با عبدالمطلب از پیامدهای این مناسبات بود؛ اما نتیجه این پیامدها در عصر رسالت و پس از آن با قدرت بیشتری ادامه و گسترش یافت، چنان که خزاعیان در عصر رسالت موضع سرّ حضرت بودند و هر اتفاقی یا خبری را که در تهامه و اطرافشان شکل میگرفت، به عرض رسول خدا(ص) میرساندند.
وی اظهار داشت: در این پژوهش تلاش شده تا با کندوکاو در منابع، چگونگی مناسبات این قبیله را با بنیهاشم در بازه زمانی قبل از اسلام(عصر جاهلی تا سال ۲۰۳) تا شهادت امام رضا(ع) بررسی و تحلیل شود و پاسخ به چگونگی این مناسبات میتواند ابهامات موجود در مناسبات خزاعه با بنی هاشم را که پیامدهای مهمی در گسترش اسلام و تقویت مسلمان داشته است را برطرف سازد.
چکیده پایان نامه:
پایاننامه حاضر تحت عنوان «مناسبات قبیله خزاعه با بنی هاشم از جاهلیت تا شهادت امام رضا(ع)» تدوین گردیده است. یکی از قبایل مهم در شبه جزیره العرب قبیله خزاعه بود که در عصر جاهلی مناسبات سیاسی و اجتماعی خویش را به سبب هم پیمانی با عبدالمطلب آغاز کرد و بر عهد خود با بنی هاشم تا ظهور اسلام باقی ماند. اهمیت و نقش این مناسبات آنچنان قوی و مستحکم است که آن ها هم چنان حضورشان را در تحولات صدر اسلام نشان دادند و هماهنگیهای خود را در ادوار بعد از عصر جاهلی با بنی هاشم حفظ کردند.
تحقیق حاضر با روش تاریخی ـ توصیفی، مناسبات این قبیله را در چهار مقطع تاریخی عصر جاهلیت و نبوی، عصر خلفای راشدین تا سال چهلم هجری، دوره حکومت امویان و عصر عباسی تا شهادت امام رضا علیه السلام (۲۰۳ﻫ) در نظر گرفته است.
با بررسی به عمل آمده درمییابیم که قبیله خزاعه در مواجهه با اسلام همانند سایر قبایل دو موضع متفاوت اختیار کردند و به تدریج با تلاش و رفتار رسول خدا(ص) به اسلام جذب شدند. با توجه به حضور قبیله خزاعه در تحولات عمده تاریخ اسلام و مواضع متفاوتی که این قبیله در پیش گرفته است میتوان گفت که اگرچه قبیله خزاعه در مواضع سیاسی خود دو رویه همراهی و مخالفت با اهل بیت علیهم السلام داشته است اما از سویی دیگر خدمات مفید و خوبی را به اهل بیت علیهم السلام رساندند و برخی از رجال خزاعی از صحابه ائمه علیهم السلام بودند و با پیروی از اهل بیت در سیر تاریخی تشیع نقش مهمی را ایفا نمودند.
