به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه بیست و پنجم سوره بقره پرداخته است.
«وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذي رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فيها خالِدُونَ» (بقره،25)
ترجمه: و كسانى را كه ایمان آورده و كارهاى شایسته انجام داده اند، مژده بده كه برایشان باغ هایى است كه نهرها از پاى درختانِ آن جارى مى باشد. هرگاه میوه اى از آن (باغ ها) به اهل بهشت، روزى شود، گویند: «این همان است كه قبلاً روزىِ ما شده بود»، در حالى كه مشابه آن (نعمت هاى دنیوى) به ایشان داده شده است، (نه خودِ آنها). و برایشان در بهشت همسرانى پاك و پاكیزه است و در آنجا جاودانه اند.
به دنبال آیه قبل كه كافران را به آتش دوزخ تهدید كرد، این آیه سرانجامِ مؤمنان را بیان مى دارد، تا از مقایسه سرنوشتِ این دو گروه، حقیقت روشن تر شود. البته ایمان در صورتى مفید است كه همراهِ عمل صالح باشد. نه ایمان و نه عمل، هیچكدام به تنهایى، سعادت انسان را تضمین نمى كند.
ایمان همچون ریشه درخت، و عمل صالح میوه آن است. وجود میوه شیرین دلیل بر سلامتِ ریشه و وجود ریشۀ قوى، سبب پرورش میوه سالم است.
افراد بى ایمان، گهگاه كار خوبى انجام مى دهند، اما چون ایمان در اعماق وجودشان، ریشه ندارد، همیشگى و دائمى نخواهد بود.
جایگاه اهل ایمان در قیامت، بهشتى است كه باغ هاى آن پاییز و خزان ندارد، همواره سبز و پر میوه است، و آب، این مایه طراوت و شادابى، دائماً از پاى درختان آن جارى است.
گرچه میوه هاى بهشتى از نظر ظاهر، شبیه میوه هاى دنیوى است، تا اهل بهشت آن ها را بشناسند و با آنها نامأنوس نباشند، اما از نظر طعم و مزه، كاملاً متفاوت و متمایز است.
در قیامت، زاد و ولدى نیست، امّا از آنجا كه انسان به همسر و همدم نیاز دارد، خداوند براى اهل بهشت همسرانى بهشتى قرار داده كه پاكى و طهارت، ویژگى اصلى آنهاست.
گرچه بسیارى از آیات قرآن مثل این آیه، نعمت هاى مادىِ بهشت را از قبیل باغ، قصر و همسر مطرح كرده است، امّا در كنار این امور، در آیات دیگر به نعمت هاى معنوىِ بهشت نیز اشاراتى شده است.
چنانكه در آیه 72 سوره توبه به دنبال ذكر نعمت هاى مادىِ بهشت، مى فرماید: «و رضوان من اللَّه اكبر» «خشنودى خداوند از همه اینها بالاتر است»، و در آیه 8 سوره بیّنه نیز مى فرماید: «رضى اللَّه عنهم و رضوا عنه» خداوند از آنان راضى است و آنان نیز از خداوند خشنود.
به نظر مى رسد آنچه در مورد نعمت هاى بهشتى در قرآن آمده، ویژگىِ مكان و مسكنِ اهل بهشت را بیان مى دارد، نه آنكه این امور، تمام پاداشِ آنها باشد، بلكه حضور در میان پیامبران، اولیاى خدا و پاكان و صالحانِ تاریخِ بشریت، از بهره هاى معنوى و لذت بخش بهشتیان است.
از این آیه مى آموزیم كه:
* نشانه وجود ایمان، عمل صالح است، لذا قرآن همواره این دو را در كنار یكدیگر آورده و مى فرماید «آمنوا و عملوا الصالحات»
* در فرهنگِ قرآن، عمل صالح، عملى است كه با انگیزه و نیّت الهى انجام بگیرد، نه هر كار نیكى كه بر اساس تمایلات شخصى یا جاذبه هاى اجتماعى انجام گرفته باشد. لذا، عمل صالح، پس از ایمان به خدا مطرح شده است.
* محرومیت هایى كه مؤمن به جهت رعایتِ حلال و حرام، در این دنیا مى بیند، در بهشتِ آخرت جبران مى شود.
* نعمت هاى دنیا تمام شدنى است، لذا با رفتنش، خاطرِ انسان پریشان مى شود، اما نعمت هاى آخرت دائمى و همیشگى است، لذا انسان، غصّه از دست دادنش را ندارد. چنان كه این آیه مى فرماید: «و هم فیها خالدون» اهل بهشت در آن جاودان و همیشگى اند.
* همسر مناسب، همسرى است كه از هر جهت پاك و پاكیزه باشد، هم از نظر روح و قلب، هم از نظر جسم و تن، لذا این آیه در مورد ویژگى همسران بهشتى مى فرماید: «ازواج مطهرّة».
