سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، به مناسبت هفدهم ربیع الاول، سالروز ولادت با سعادت رسول اکرم صلّی الله علیه وآله وسلم، مصادیقی از سیرۀ رفتاری آن حضرت را تقدیم خوانندگان می نماید.
1. آب را با سه نفس مىآشاميد؛ آب را مىمكيد و يكباره سر نمىكشيد.
2. چون كسى را صدا مىزد، سه بار تكرار مىكرد؛ ولى در سخن گفتن يك بار بيشتر نمىگفت.
3. اگر اذن دخول مىگرفت، سه بار تكرار مىفرمود.
4. كلامش روشن بود و هر شنوندهاى آن را مىفهميد. به هنگام سخن گفتن، سفيدى دندانش برق مىزد؛ اگر او را مىديدى مىگفتى: دندان هاى پيش او فاصله دارد ولى فاصله نداشت.
5. نگاه كردنش كوتاه بود و به كسى خيره نمىشد. اگركسى سخنى را خوش نمىداشت با او مطرح نمی کرد.
6. هنگام راه رفتن مانند كسى كه از سراشيبى فرود مىآيد، قدم بر مىداشت.
7. هيچ خوراكى را نكوهش يا ستايش نمىكرد.
8. هر كس آن حضرت را می دید، مىگفت: هيچ كس را مانند آن جناب صلّى اللَّه عليه و آله قبل از آن و
بعد از آن نديده و نخواهم ديد.
9. امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله نگاهش را ميان يارانش تقسيم مىكرد و به اين و آن يكنواخت مىنگريست.
10. آن حضرت هرگز پاى خود را در میان یاران دراز نكردند.
11. اگر مردى با آن حضرت دست مىداد، حضرت دست او را رها نمىكرد تا او دست خود را عقب بكشد؛ وقتی مردم اين نكته را فهميدند در وقت دست دادن، فوراً دست خود را از دست حضرت بيرون مىكشيدند.
12. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله هرگز سائلى را رد نكرد، اگر چيزى داشت مىداد و گر نه مىفرمود: خدا برساند.
13. امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله هر گاه با كسى مىنشست از جا بر نمىخاست تا همنشين او از جا برخيزد.
14. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله به هنگام سخن گفتن لبخند مىزد.
15 امام صادق عليه السّلام فرمود: مؤمنى نيست مگر آنكه از شوخى بهرهاى دارد.
16رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله نيز شوخى مىكرد ولى جز سخن حق چيزى نمىگفت.
17. وقتی کودکی را برای تبرّک یا نامگذاری به حضور رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله مىآوردند، آن حضرت به احترام نزدیکان کودک، او را در دامن خود مىنشانيد،؛ گاهی اتفاق می افتاد كه كودك در دامان آن حضرت ادرار مىكرد. برخى از كسانى كه ناظر بودند به روى كودك فرياد مىزدند. پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله مىفرمود: با تندى از ادرار کردن كودك جلوگيرى نكنيد؛ او را رها كنيد تا كاملاً ادرار كند. آنگاه به دعا و نامگذارى وى مىپرداختند. نزدیکان كودك نيز خوشحال مىشدند و آزردگى و ملالت خاطرى از اين حادثه در پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله نمىديدند؛ وقتی از نزد آن حضرت بازمىگشتند، پیامبر لباس خود را آب مىكشيدند.
18. هنگامی که رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله سواره بود، نمىگذاشت كسى پياده همراه او حركت كند، يا او را با خود سوار مىكرد و اگر وى نمىپذيرفت، حضرت مىفرمود: جلوتر برو و هر جا در نظر دارى، منتظر من بمان.
19. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله هيچ گاه براى خود از كسى انتقام نگرفت؛ بلكه آزار دهندگان را مىبخشيد و از آنان گذشت مىفرمود.
20. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله اگر يكى از يارانش را سه روز پياپى نمىديد از حال وى جويا مىشد؛ اگر در سفر بود، برايش دعا مىكرد؛ اگر در شهر بود به ديدارش مىرفت و اگر بيمار بود از او عيادت مىفرمود.
21. أنس بن مالک می گويد: نُه سال خدمتگزارى پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله كردم، هرگز ياد ندارم كه در اين مدت به من فرموده باشد: چرا فلان كار را نكردى؟! و هرگز در كارى بر من ايراد نگرفت.
22. انس بن مالک می گويد: به خدايى كه پيامبر را به حق مبعوث كرد، هرگز نشد كه آن حضرت در كارى كه خوشايند آن حضرت نبود به من فرموده باشد: چرا چنين كردى؟! و هيچ گاه همسرانش مرا ملامت نكردند جز آنكه مىفرمود: كارى به او نداشته باشيد، تقدير و سرنوشت چنين بوده است.
23. همچنین می گويد: کسی از یاران و یا دیگران رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله را صدا نمىزد جز آنكه حضرت در جواب مىفرمود: لبّيك.
24. باز می گويد: آن حضرت براى احترام و به دست آوردن دل هاى ياران خود آنان را به كُنيه صدا مىزد و براى كسانى كه كُنيه نداشتند، كنيه قرار مىداد؛ مردم نيز ایشان را به همان كنيه مىخواندند.
همچنين براى زنان فرزنددار و بىفرزند و حتى بچهها كُنيه قرار مىداد و بدين وسيله دلهاى آنان را به دست مىآورد.
25. هر گاه كسى بر آن حضرت وارد مىشد، حضرت تشك خود را به او مىداد و اگر شخص تازه وارد، قبول نمی کرد او را سوگند مىداد تا بپذيرد.
26. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله در ماه مبارك رمضان مانند باد تند و سريع بود؛ چيزى در دستش قرار نمىگرفت و هر چه داشت، انفاق مىكرد.
27. امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله از هديّه ميل مىكرد و از صدقه ميل نمىفرمود.
28. امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله هر گاه داخل منزلى (يا مجلسى) مىشد در نزديكترين جا به محل ورود خود مىنشست.
29. صاحب كتاب «عوالى اللئالى» می نویسد: نقل شده رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله خوش نمىداشت كسى پيش پاى وى برخيزد و مردم نيز از اين جهت پيش پاى حضرت بر نمىخاستند؛ ولى هنگامى كه حضرت براى رفتن بر مىخاست آنان نيز با او بر مىخاستند و تا درِ منزل بدرقهاش مىكردند.
30. امام صادق عليه السّلام فرمود: هيچ گاه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله با بندگان خدا به اندازه عقل خود سخن نگفت. خود آن حضرت فرموده است: ما گروه پيامبران، مأموريم با مردم به اندازه عقل آنان سخن گوييم.
31. همچنین فرمود: ما گروه پيامبران همان گونه كه مأمور هستیم واجبات را بر پا داريم، مأموريم با مردم به مدارا رفتار كنيم.
32. پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: مردانگى و جوانمردى ما خاندان، در گذشتن از كسانى است كه به ما ستم كردهاند و بخشش به كسانى است كه ما را محروم ساختهاند.
33. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: پروردگارم مرا دستور داده كه مسلمانان فقير را دوست بدارم.
34. امام صادق عليه السّلام فرمود: صبر، راستگويى، بردبارى و خوشخلقى از اخلاق پيامبران عليهم السّلام است.
35. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله بسيار به درگاه خدا تضرّع و زارى مىنمود و هميشه از خداوند درخواست مىكرد كه او را به آداب پسنديده و اخلاق نيك زينت بخشد؛ از اين رو در دعاى خود مىگفت: خدايا! اخلاق مرا نيكو ساز. خدايا! مرا از اخلاق ناپسند دور ساز.
36. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمودند: فرشته روح الامين- جبرئيل- از سوى پروردگار جهانيان بر من نازل شد و گفت: «اى محمّد! بر تو باد به اخلاق خوش، زيرا- بدخلقى خير دنيا و آخرت را از بين مىبرد». آگاه باشيد كه شبيهترين شما به من كسانى هستند كه اخلاقشان از همه نيكوتر باشد.
37. زيد بن ثابت گويد: چون با رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله مىنشستيم، اگر از آخرت شروع به سخن گفتن مىكرديم او نيز با ما همسخن مىشد؛ اگر از دنيا سخن مىگفتيم باز هم با ما همسخن مىشد؛ اگر از خوردني ها و آشاميدني ها سخن مىگفتيم باز هم با ما در آن زمينه سخن مىگفت.
38. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله با چشم، ابرو و دست اشاره نمىكرد.
39. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله به يكى از زنان خود فرمود: آيا تو را نهى نكردم كه چيزى را براى فردا ذخيره نكنى؟! زيرا خداوند روزى هر فردايى را خواهد رساند.
40. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله هرگاه با مسلمانى ديدار مىكرد، نخست با او دست مىداد.
منبع: آداب، سنن و روش رفتارى پيامبر گرامى اسلام.
